Jak profilaktyka może zmniejszyć zapotrzebowanie na antybiotyki - najnowszy raport FAO

Raport „How Prevention Can Reduce the Need for Antibiotics” przygotowany przez HealthforAnimals na zlecenie FAO w ramach globalnej inicjatywy RENOFARM, stanowi ważny dokument w globalnej dyskusji na temat rosnącego zagrożenia związanego z rosnącą odpornością mikroorganizmów na środki przeciwdrobnoustrojowe (AMR). Zjawisko to, będące konsekwencją nadmiernego i niekontrolowanego stosowania antybiotyków zarówno w medycynie ludzkiej, jak i weterynaryjnej, stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego, bezpieczeństwa żywności oraz środowiska. Raport przedstawia szereg strategii, które mogą przyczynić się do ograniczenia stosowania antybiotyków w hodowli zwierząt, kładąc szczególny nacisk na profilaktykę jako klucz do sukcesu. 

 - Zgodnie z założeniami raportu, głównym celem działań profilaktycznych jest ograniczenie występowania chorób, które wymagają leczenia antybiotykami. Zamiast reagować na choroby, które już się pojawiły, zaleca się wprowadzenie działań prewencyjnych, takich jak szczepienia, poprawa bioasekuracji, lepsze odżywianie zwierząt oraz zastosowanie nowoczesnych technologii, które umożliwiają wczesne wykrywanie zagrożeń zdrowotnych – tłumaczy Radosław Knap, sekretarz generalny POLPROWET. 

Według raportu, szczepienia stanowią kluczowy element w prewencji chorób w branży hodowli ryb, produkcji drobiu i trzody chlewnej. Jak pokazuje przykład amerykańskiej hodowli drobiu, zastosowanie szczepionek przeciwko bakteriom Escherichia coli pozwoliło na obniżenie kosztów leczenia o 80% i poprawiło ogólną jakość mięsa. Badania wykazały, że ptaki szczepione przeciwko E. coli miały o 30% niższy wskaźnik odrzutów w rzeźniach, co przyniosło producentom znaczne oszczędności oraz zwrot z inwestycji w wysokości 3:1. 

Drugim kluczowym narzędziem w prewencji chorób jest bioasekuracja, czyli wdrażanie fizycznych środków zapobiegających rozprzestrzenianiu się chorób na farmach. Bioasekuracja obejmuje zarówno proste, jak i bardziej zaawansowane technologie, które chronią zwierzęta przed infekcjami. Do najprostszych środków należą np. myjki do butów dla pracowników czy izolacja zwierząt chorych. Z kolei bardziej zaawansowane technologie obejmują systemy filtracji powietrza w obiektach, gdzie trzymane są zwierzęta, co pozwala na redukcję ryzyka przenoszenia się bakterii i wirusów. 

Raport wskazuje, że wdrożenie skutecznych środków bioasekuracji znacząco zmniejsza potrzebę stosowania antybiotyków. Na przykład badania nad hodowlą świń w Europie wykazały, że wzrost wykorzystania środków bioasekuracji pozwala na ograniczenie zużycia antybiotyków o 52% w przypadku tuczników i o 32% w przypadku zwierząt hodowlanych. Co istotne, te same badania wykazały, że nawet na rynkach o niższym stopniu zaawansowania technologicznego możliwe jest wprowadzenie podstawowych środków bioasekuracji, które mają realny wpływ na zdrowie zwierząt i obniżenie potrzeby stosowania antybiotyków. 

Kolejnym istotnym czynnikiem wpływającym na zdrowie zwierząt jest ich odżywianie. Zbilansowana dieta oraz zastosowanie odpowiednich dodatków paszowych mogą znacząco poprawić odporność zwierząt na choroby bakteryjne, co z kolei zmniejsza potrzebę stosowania antybiotyków. Badania pokazują, że poprawa zdrowia jelit dzięki odpowiedniej diecie wpływa na lepszą odpowiedź immunologiczną zwierząt, co zmniejsza ryzyko zakażeń i ogranicza konieczność leczenia antybiotykami. 

Raport podkreśla również znaczenie nowoczesnych technologii cyfrowych, które mogą wspierać monitorowanie zdrowia zwierząt na farmach. Technologie takie jak inteligentne systemy monitorowania dźwięku pozwalają na wczesne wykrywanie problemów zdrowotnych w stadach, co umożliwia szybszą interwencję i ograniczenie potrzeby stosowania antybiotyków.  

Istotnym elementem ograniczania potrzeby stosowania antybiotyków jest także genetyka. Poprzez selekcję zwierząt o lepszych cechach zdrowotnych, hodowcy mogą zmniejszyć ryzyko wystąpienia chorób bakteryjnych w stadach.  

Zapobieganie jest odpowiedzialną drogą do zmniejszenia zapotrzebowania na środki przeciwdrobnoustrojowe, aby uniknąć wzrostu liczby nieleczonych infekcji. Ankieta przeprowadzona wśród lekarzy weterynarii wykazała, że 65% z nich twierdzi, że samo hodowanie zwierząt bez antybiotyków pogorszyłoby ich zdrowie i dobrostan. Antybiotyki są jedynymi lekami, które mogą leczyć choroby bakteryjne, co oznacza, że zapobieganie chorobom jest najskuteczniejszym sposobem na uniknięcie konieczności stosowania środków przeciwdrobnoustrojowych. 

Niniejszy raport ilustruje, w jaki sposób rządy, pracownicy służby zdrowia, specjaliści weterynarii i producenci żywności mogą współpracować w celu wdrożenia większej liczby narzędzi zapobiegania chorobom, zmniejszając zapotrzebowanie na środki przeciwdrobnoustrojowe w gospodarstwach i przechodząc na zdrowsze i bardziej zrównoważone systemy rolnospożywcze. Przedstawione dowody i rozwiązania są zgodne z programem Reduce the Need Antimicrobials on Farms for Sustainable Agrifood Systems Transformation initiative (RENOFARM), koordynowana przez FAO, której celem jest włączenie 100 krajów do dziesięcioletniej inicjatywy.  

Więcej przykładów dobrych praktyk znajdą Państwo w załączonym raporcie. Zachęcamy do zapoznania się z opracowaniem.  

Inne polecane materiały na ten temat:

1. FAO Antimicrobial Resistance LINK

2. HealthforAnimals, How Prevention Reduces the Need for Antibiotics LINK

3. AnimalhealthEurope, Trends in Animal Antibiotic Use - Europe LINK