Trzy dekady badań nad migracją wielorybów. Liczne zagrożenia widoczne czarno na białym

Nowy globalny raport WWF i czołowych przedstawicieli świata nauki jest zwieńczeniem 30 lat badań nad wędrówkami wielorybów. Publikacja towarzyszy obchodom Światowego Dnia Wieloryba 2022. Jest też okazją do rozmowy na temat zagrożeń dla największych zwierząt świata - raport wskazuje pełną ich listę. I niestety za każdym z tych zagrożeń stoi człowiek.

17 lutego 2022 roku zapisze się na kartach nauki jako bardzo ważna data. Właśnie tego dnia opublikowano ekspertyzę pt. Protecting Blue Corridors [tłum. Ochrona Błękitnych Korytarzy] będącą ukoronowaniem trzech dekad badań naukowych nad migracjami wielorybów prowadzonych przez aż 50 grup badawczych. 

Dokument ten zawiera wizualizację danych dotyczących korytarzy wędrówkowych największych istot naszej planety – wielorybów. Powstała ona bazie zapisów z aż 900 urządzeń śledzących lokalizacje wielorybów. Analiza danych zebranych dzięki transmiterom przeprowadzona została wspólnie przez Organizację WWF i czołowych naukowców morskich (m.in. z takich instytucji jak Oregon State University, University of California Santa Cruz czy University of Southampton). 

– Raport WWF-u „Protecting Blue Corridors” dostarcza pierwszą tak kompleksową analizę tras migracyjnych wielorybów oraz zagrożeń, z którymi zmagają się one w przestrzeni oceanów. W rezultacie dostrzegamy, że migracje wielorybów przez wody terytorialne i międzynarodowe stanowią wyzwanie dla ich ochrony i odbudowy populacji – mówi dr Daniel M. Palacios z Instytutu Ssaków Morskich z Uniwersytetu Stanowego w Oregonie. 

Największym zwierzętom świata zagraża... człowiek 

W raporcie opisano liczne i narastające zagrożenia, z jakimi spotykają się wieloryby w swoich kluczowych siedliskach oceanicznych – obszarach, w których się odżywiają, rozmnażają, rodzą i wychowują młode – oraz wzdłuż ich tras migracyjnych, czyli "błękitnych korytarzy". Większość tych zagrożeń spowodowana jest, niestety, destrukcyjną dla środowiska działalnością człowieka. 

– Ludzka obecność na morzach i oceanach wiążąca się z przemysłowym rybołówstwem, zderzeniami waleni ze statkami, zanieczyszczeniami hałasem, substancjami chemicznymi czy plastikiem, degradacją siedlisk oraz zmianą klimatu tworzy niebezpieczny i czasami śmiertelny dla wielorybów tor przeszkód. Zdecydowanie najbardziej śmiercionośne jest zaplątanie w narzędzia połowowe. W ten sposób co roku ginie około 300 000 wielorybów, delfinów i morświnów. Co gorsza, dzieje się to w całym Wszechoceanie od Arktyki po Antarktydę – twierdzi Chris Johnson, Lider ds. Waleni w WWF. 

Z powodu licznych zagrożeń sześć na trzynaście gatunków wielorybów jest klasyfikowanych jako zagrożone lub narażone, zgodnie z kategoriami zagrożenia IUCN. Dzieje się tak, pomimo że od wprowadzenia zakazu komercyjnych połowów wielorybów upłynęły  już dekady. 

Populacja walenia biskajskiego w najgorszej kondycji w historii 

Ze wszystkich populacji wielorybów najbardziej zagrożony jest północno-atlantycki waleń biskajski, migrujący po zachodniej stronie Atlantyku pomiędzy Kanadą, a Stanami Zjednoczonymi. Liczba jego osobników jest dziś najniższa od 20 lat i wynosi zaledwie 336 sztuk.  

Szacuje się, że aż 86% zidentyfikowanych waleni biskajskich co najmniej raz w życiu zaplątało się w sieci rybackie. Pomiędzy 2017 a 2021 rokiem, 34 północno-atlantyckie walenie biskajskie zginęły u wybrzeży Kanady i Stanów Zjednoczonych w wyniku uderzeń statków i zaplątania się w narzędzia połowowe.  

Raport pt. Protecting Blue Corridors wzywa do przyjęcia nowego podejścia do ochrony morskiej przyrody, by stawić czoła rosnącym zagrożeniom i chronić wieloryby. Ochrona ta miałaby odbywać się poprzez wzmocnioną współpracę na poziomie lokalnym, regionalnym i międzynarodowym.  

Szczególnie pilne jest zaangażowanie w działania Organizacji Narodów Zjednoczonych, która w marcu 2022 r. ma zakończyć negocjacje w sprawie nowego traktatu o strefie pełnomorskiej (Areas Beyond National Jurisdiction – Obszary Poza Krajową Jurysdykcją). 

Ochrona wielorybów jest w interesie nas wszystkich 

Korzyści płynące z ochrony szlaków migracji wielorybów wykraczają poza ochronę samych zwierząt. 

Rosnąca liczba dowodów wskazuje na kluczową rolę, jaką wieloryby odgrywają w utrzymaniu zdrowia oceanów i naszego globalnego klimatu. Jeden wieloryb magazynuje taką samą ilość pierwiastka węgla jak tysiące drzew. Z kolei Międzynarodowy Fundusz Walutowy szacuje wartość jednego dużego wieloryba na ponad 2 miliony dolarów, co daje w sumie ponad 1 bilion dolarów dla obecnej globalnej populacji dużych wielorybów.

–  Raport podkreśla potrzebę szybkiego, wspólnego działania i zainwestowania środków przez rządy państw, organy międzynarodowe, społeczności lokalne, przemysł i grupy ochrony przyrody, takie jak WWF, aby zatrzymać tę podwodną presję na wieloryby i chronić błękitne korytarze – dodaje powiedziała dr Margaret Kinnard, Liderka ds. Globalnej Praktyki ds. Dzikiej Przyrody w WWF. 

Raport pt. Protecting Blue Corridors: Challenges and solutions for migratory whales navigating national and international seas został opublikowany z okazji Światowego Dnia Wielorybów 2022. Jego pełna treść dostępna jest tutaj.