Analiza EY: Polski Ład - 15 najczęstszych pytań i odpowiedzi dotyczących PIT i składki zdrowotnej

Dyskusja dotycząca zmian podatkowych wprowadzonych przez Polski Ład wciąż trwa. Ma to związek m.in. z pojawiającymi się zapowiedziami dalszych nowelizacji w zakresie PIT i składki zdrowotnej. Porządkując wiedzę w tym zakresie, eksperci EY przygotowali odpowiedzi na 15 najczęstszych pytań, które pojawiają się podczas ich pracy z klientami, odnosząc się do dotychczasowego stanu prawny i jednocześnie sygnalizując zapowiadane zmiany.

Czy  PIT-2 to to samo co ulga dla klasy średniej?

NIE. Kwota zmniejszająca podatek jest mylnie łączona z ulgą dla klasy średniej. Należy zauważyć, że ulga dla klasy średniej to zupełnie nowe rozwiązanie, obowiązujące od 1 stycznia 2022 r. Z kolei kwota zmniejszająca podatek jest mechanizmem znanym w systemie podatkowym od dłuższego czasu.

PIT-2 to oświadczenie pracownika, na podstawie którego pracodawca pomniejsza miesięczną zaliczkę na PIT o kwotę zmniejszającą podatek. W tym roku jest to 425 zł w skali miesiąca (5.100 zł w skali roku). Dotychczas o PIT-2 i o samej kwocie zmniejszającej podatek nie było tak głośno, gdyż kwota ta wynosiła jedynie 43,76 zł w skali miesiąca. 

Do kwoty zmniejszającej podatek ma prawo pracownik, który w PIT-2 potwierdzi, że:

• nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika, który z mocy ustawy stosuje zmniejszenie zaliczki od tego świadczenia;
• nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
• nie osiąga dochodów opodatkowanych według skali podatkowej, od których sam jest zobowiązany obliczyć zaliczkę na podatek dochodowy (np. dochody z najmu lub działalności gospodarczej);
• nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych.

Warto dodać, że oświadczenie PIT-2 – co do zasady – jest składane z chwilą podjęcia zatrudnienia. Trwają jednak prace legislacyjne nad nowelizacją ustawy o PIT, zgodnie z którą pracodawca ma stosować  kwotę zmniejszającą podatek także wtedy, gdy pracownik złoży oświadczenie PIT-2 w trakcie roku podatkowego. Co ważne, kwota zmniejszająca podatek nie przepada nawet, gdy pracownik nie złoży oświadczenia PIT-2. Można będzie ją uwzględnić w zeznaniu rocznym.

Czy kwota wolna od podatku przysługuje każdemu, niezależnie od zarobków?

TAK. Kwota wolna od podatku przysługuje niezależnie od wysokości przychodów podatnikom, których dochody opodatkowane są na zasadach ogólnych według skali podatkowej. Dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę i przedsiębiorców opodatkowanych na zasadach ogólnych istnieje możliwość uwzględnienia kwoty wolnej w rozliczeniu miesięcznym (poprzez miesięczną kwotę zmniejszającą podatek w kwocie 425 zł) lub w rozliczeniu rocznym (poprzez roczną kwotę zmniejszającą podatek 5 100 zł). Z kolei w przypadku umowy zlecenie oraz umowy o dzieło możliwość odliczenia kwoty wolnej istnieje w rozliczeniu rocznym.

Czy prawo do ulgi dla klasy średniej ma także pracownik, który posiada umowę z tytułu praw autorskich?

TAK, jeżeli honorarium autorskie, którego dotyczą 50% koszty uzyskania przychodu, wynika z umowy o pracę. W takim przypadku ulgę dla klasy średniej stosuje się tak samo jak w przypadku pozostałych uprawnionych. Jeśli jednak 50% koszty uzyskania przychodu dotyczą innej umowy (np. umowy o dzieło) – ulga dla klasy średniej nie przysługuje.

Czy prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej ryczałtem wyklucza możliwość złożenia oświadczenia PIT-2 w przypadku jednoczesnego pozostawania w stosunku pracy?

NIE. W takim przypadku pracownik może złożyć u pracodawcy oświadczenie PIT-2, na podstawie którego płatnik, obliczając wynagrodzenie ze stosunku pracy, będzie stosował kwotę zmniejszającą podatek od zaliczek na podatek dochodowy.

Czy pracując jednocześnie u kilku pracodawców, należy zrezygnować z PIT-2?

TAK. W takiej sytuacji warto złożyć PIT-2 tylko u jednego pracodawcy. W przeciwnym wypadku dopłata w zeznaniu rocznym może być spowodowana tym, że kilku pracodawców odliczałoby kwotę zmniejszającą podatek, a przysługuje ona tylko raz, niezależnie od liczby pracodawców.

Czy ulga dla klasy średniej ma zastosowanie przy wspólnym rozliczeniu z małżonkiem, jeśli jedno z nich przekracza roczny limit przychodów uprawniający do tej ulgi, czyli 133 692 zł?

TAK. Odpowiadając ogólnie na zadane pytanie, w przypadku wspólnego zeznania podatkowego małżonków należy zsumować przychody obojga małżonków, podzielić je przez 2 i jeżeli uzyskany wynik stanowi kwotę mieszczącą się w przedziale pomiędzy 68.412 zł a 133.692 zł, to ulgę dla klasy średniej stosujemy odpowiednio.

Czy do limitu przychodu warunkującego prawo do ulgi dla klasy średniej należy wliczać wartości benefitów?

TAK. Przychód wynikający otrzymanych benefitów/świadczeń również jest wliczany do przychodu warunkującego prawo do skorzystania z ulgi dla klasy średniej. W przypadku ulgi dla klasy średniej kwotą przychodu jest cały przychód brutto (a nie tylko wynagrodzenie podstawowe/zasadnicze). Do przychodu (kwoty brutto wynagrodzenia) wliczamy - co do zasady - wszystkie benefity, świadczenia, otrzymane nagrody, czy bonusy, chyba że dany składnik podlega zwolnieniu z opodatkowania zgodnie z ustawą o PIT.

Czy rezygnację z ulgi dla kasy średniej można złożyć w każdej chwili roku?

TAK. Każdy pracownik może w dowolnym momencie złożyć wniosek o niepomniejszanie dochodu o ulgę dla klasy średniej. W takim przypadku pracodawca najpóźniej od następnego miesiąca przestaje pomniejszać dochód o ulgę. Warto pamiętać, że oświadczenie o rezygnacji z ulgi dla klasy średniej składa się dla każdego roku podatkowego osobno.

Czy ulga dla klasy średniej ma zastosowanie do przychodów z tytułu zasiłku macierzyńskiego?

NIE. Ulga dla klasy średniej nie obejmie przychodów z tytułu zasiłku macierzyńskiego ani innych zasiłków z ubezpieczenia społecznego, w tym zasiłku chorobowego. Przy czym zasiłek chorobowy należy odróżnić od wynagrodzenia chorobowego, które traktowane jest jak wynagrodzenie ze stosunku pracy, a tym samym korzysta z ulgi dla klasy średniej.

Czy składka zdrowotna jest obliczana tylko od podstawy wynagrodzenia?

NIE. Podstawą obliczenia składki zdrowotnej dla osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę jest przychód brutto pomniejszony o sumę składek na ubezpieczenia społeczne w części pracownika, tj. składkę emerytalną, rentową i chorobową. Składka zdrowotna jest obliczana od przychodu brutto, czyli nie tylko podstawy wynagrodzenia, lecz również innych składników (z pewnymi włączeniami).

Czy jeśli pracownik otrzyma premię i np. w grudniu przekroczy roczny limit przychodów uprawniający do ulgi dla klasy średniej, powinien zwrócić ulgę?

TAK. Z ulgi dla klasy średniej mogą skorzystać pracownicy zatrudnieni na umowę o pracę oraz przedsiębiorcy prowadzący działalność gospodarczą i rozliczający się na zasadach ogólnych, których roczne zarobki brutto znajdują się w przedziale 68.412 zł – 133.692 zł (ok. 5.700 – 11.140 zł brutto/ m-c). Ulga jest stosowana przez pracodawcę co miesiąc automatycznie, jeśli tylko wynagrodzenie pracownika mieści się we wskazanym limicie miesięcznym, chyba że złożył on wniosek o rezygnację z ulgi. W sytuacji, kiedy pracownik otrzyma w np. w grudniu premię i w efekcie przekroczy roczny limit rocznego przychodu uprawniającego do ulgi, to może się okazać, że ulga będzie nienależna, co może wygenerować niedopłatę podatku. Wówczas pracownik będzie zobowiązany zwrócić zastosowaną całą ulgę w zeznaniu rocznym PIT. Warto dodać, że niedopłata podatku z tytułu przekroczenia limitu uprawniającego do ulgi nie jest sumą odliczonej ulgi w takcie roku, a tylko podatkiem od tej ulgi. Wynika to z tego, że ulga jest odejmowana od podstawy do opodatkowania, a nie od podatku. 

Rząd zapowiada zmiany w zakresie zwrotu ulgi dla klasy średniej – po przekroczeniu limitu rocznego obowiązywać będzie zasada złotówki za złotówkę. W praktyce ma to oznaczać, że pracownik nie będzie musiał zwracać całej ulgi, a tylko proporcjonalnie do nadwyżki.

Czy przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną liniowo może korzystać z ulgi dla klasy średniej i kwoty wolnej od podatku?

NIE. Prowadzenie działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym przy braku przychodów ze stosunku pracy (opodatkowanych zgodnie ze skalą) nie pozwala na zastosowanie kwoty wolnej od podatku ani ulgi dla klasy średniej.

Czy w przypadku umowy o dzieło i opłacania dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, też nie będzie możliwości odliczenia składki zdrowotnej od podatku?

TAK. Przepisy Polskiego Ładu w całości zlikwidowały możliwość odliczenia składki zdrowotnej od podatku.

Czy przychody uzyskiwane z wynajmu mieszkania są objęte ulgą dla klasy średniej?

NIE. Z ulgi dla klasy średniej mogą skorzystać osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę i prowadzące działalność gospodarczą opodatkowaną na zasadach ogólnych. Wynajmowanie mieszkania nie stoi na przeszkodzie zastosowania ulgi dla klasy średniej, ale ulga ta będzie mieć zastosowanie wyłącznie do wskazanych powyżej przychodów. 

Jednocześnie zwracamy uwagę, że zgodnie z zapowiedziami Rządu ulga dla klasy średniej ma zostać rozszerzona w stosunku do osób uzyskujących wynagrodzenie między innymi z tytułu:

• emerytury i renty,
• umowy zlecenia,
• opodatkowanych świadczeń Zakładu Ubezpieczeń Społecznych,
• nauczycieli akademickich i innych zawodów, które stosują inne koszty uzyskania przychodów.

Czy umowa zlecenie w innej firmie jest brana pod uwagę w obliczaniu przychodu dla zastosowania ulgi dla klasy średniej?

NIE. Pracodawca na potrzeby uwzględnienia ulgi dla klasy średniej bierze pod uwagę tylko wypłaty wynagrodzenia wypłacane we własnym zakładzie pracy w ramach istniejącego stosunku pracy.

Odpowiedzi udzielono zgodnie ze stanem prawnym obowiązującym 11 lutego 2022 r.