Końcówka ubiegłego roku pod znakiem znacznej poprawy nastrojów europejskich konsumentów

Końcówka ubiegłego roku pod znakiem znacznej poprawy nastrojów europejskich konsumentów
Wyniki barometru GfK Consumer Climate Europe dla czwartego kwartału 2015 roku

Warszawa, 4 lutego 2016 r. – Dla europejskiego konsumenta czwarty kwartał 2015 roku to przede wszystkim kryzys związany z napływem uchodźców, ataki w Paryżu, ale także poprawiające się wskaźniki ekonomiczne w prawie wszystkich krajach europejskich, a także utrzymujące się na wyjątkowo niskim poziomie ceny energii. Skutkiem tego w okresie od września do grudnia 2015 roku wskaźnik nastrojów konsumenckich w Unii Europejskiej wzrósł o 1,9 punktu, do 12,2 punktu.

W czwartym kwartale 2015 roku nastroje konsumenckie w większości krajów europejskich ulegały wahaniom. Początkowo dominującym czynnikiem wpływającym na nastroje był nieprzerwany strumień uchodźców z ogarniętych kryzysem regionów Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej oraz pojawiające się w tym kontekście pytania – w jaki sposób można sprawiedliwie rozdzielić uchodźców na poszczególne kraje europejskie, w jaki sposób doprowadzić do ich szybkiej integracji ze społeczeństwem w kraju docelowym, czy integracja tak wielu uchodźców jest w ogóle możliwa itp.? Początkowo w niektórych krajach problemy te wpływały na ocenę konsumentów dotyczącą prognoz rozwoju ogólnej sytuacji społeczno-ekonomicznej w kolejnych miesiącach, przede wszystkim dotyczyło to krajów, przez które uchodźcy przemieszczali się. W Niemczech, Austrii, Danii i Szwecji, które szczególnie często wybierane są przez uchodźców, jako kraje docelowe, toczyła się coraz bardziej gorąca debata na temat tego, czy możliwa jest integracja tak dużej liczby osób. Równocześnie listopadowe ataki w Paryżu i późniejsze zagrożenie atakami terrorystycznymi w Niemczech dodały do toczącej się dyskusji nowy, często polityczny, kontekst.

Dopiero pod koniec roku pozytywne wskaźniki ekonomiczne w całej Europie stały się bardziej zauważalne i zauważone przez opinię publiczną. Sytuacja gospodarcza poprawiła się zdecydowanie prawie we wszystkich krajach objętych badaniem. Dzięki niskim cenom paliw i energii oraz niskiej inflacji konsumenci dysponowali większą ilością pieniędzy na konsumpcje. Dodatkowo prawie w każdym kraju spadł poziom bezrobocia, co przełożyło się na niższy poziom obaw przed jej utratą. Te pozytywne tendencje znalazły swoje odzwierciedlenie w coraz bardziej optymistycznych oczekiwaniach dotyczących gospodarki i poziomu dochodów. Jednak – szczególnie w krajach (wcześniej) dotkniętych kryzysem – te pozytywne czynniki jeszcze nie wystarczały, aby skłonić konsumentów do dokonywania zakupów. W rzeczywistości, w tych wybranych krajach, gospodarstwa domowe w dalszym ciągu mają za mało pieniędzy i z trudem zaspokajają swoje codzienne potrzeby.

Nieprzerwany wzrost gospodarczy Polski miał zauważalnie pozytywny wpływ na wskaźnik oczekiwań gospodarczych konsumentów, który w czwartym kwartale wzrósł o 4,8 punktu, do 20,5 punktu. Poziom produktu krajowego brutto (PKB) był równie pozytywny, gdyż w trzecim kwartale wzrósł o 3,5 punktu w porównaniu z analogicznym okresem roku ubiegłego. W ostatnim kwartale 2015 roku zanotowano także ogromny wzrost oczekiwań dochodowych, o 27,7 punktu do 35,0 punktów. Jest to najwyższy poziom od września 2008 roku oraz 16-punktowy wzrost w stosunku do grudnia 2014 roku. Jednym z czynników, który wpłynął na tę sytuację, jest coraz mniejsze bezrobocie, które w okresie od stycznia do grudnia 2014 roku spadło z 8,1 proc. do 7,2 proc. Chociaż skłonność Polaków do zakupów obniżyła się drastycznie w miesiącach letnich, sytuacja poprawiła się w końcówce roku, kiedy to zanotowano wzrost o 14,9 punktu w stosunku do września, do 6,1 punktu w grudniu. Jednak to w dalszym ciągu o 5 punktów mniej niż na koniec 2014 roku i około 16 punktów mniej w porównaniu do rekordowego poziomu w kwietniu.

Informacje o badaniu
GfK Consumer Climate Europe jest badaniem nastrojów konsumenckich prowadzonym w krajach Unii Europejskiej i współfinansowanym przez Komisję Europejską. Co miesiąc metodą CAPI lub CATI ankietowanych jest około 40 000 respondentów we wszystkich 28 państwach członkowskich. Barometr jest zagregowanym wskaźnikiem wyliczanym według niezmienionej formuły od roku 1985.

Z comiesięcznego zestawu 12 pytań, do opracowania głównego indeksu nastrojów wybrano pięć składowych – oczekiwania gospodarcze, cenowe i dochodowe, skłonność do zakupów oraz do oszczędzania.

Indeks jest obliczanych w następujący sposób:
 - podstawą obliczania poszczególnych składowych są salda odpowiedzi pozytywnych i negatywnych udzielanych w poszczególnych pytaniach – składowych indeksu
 - sumy pozytywnych odpowiedzi (np. sytuacja finansowa gospodarstwa domowego poprawi się w istotny sposób) jest odejmowany od sumy odpowiedzi negatywnych (np. sytuacja finansowa gospodarstwa domowego pogorszy się w istotny sposób).
 - w kolejnym kroku, sumy są ujednolicane przy wykorzystaniu standardowych metod statystycznych, a następnie przeliczane tak, że długoterminowa średnia wskaźnika wynosi 0 punktów, przy teoretycznym zakresie wartości od +100 do -100 punktów. Na podstawie empirycznych danych gromadzonych od 1980 roku do analiz przyjmuje się wartości składowych w przedziale +60 i -60 punktów.
 - dodatnia wartość składowej świadczy o ocenie tej zmiennej powyżej średniej w ujęciu długookresowym; odwrotna sytuacja ma miejsce dla wartości ujemnych. Standaryzacja ułatwia porównywanie wyników z różnych krajów, likwidując różnice kulturowe, charakterystyczne dla danej populacji.