Cichy zabójca kobiet. Jak uchronić się przed zakrzepicą?

Wystąpienie zakrzepicy u kobiet w trzech na sto przypadków kończy się śmiercią. Skrzepliny krwi wypełniają naczynia żylne, blokując przepływ krwi, co może skończyć się nagłym zgonem. Jedynym badaniem profilaktycznym, które umożliwia oszacowanie ryzyka wystąpienia zakrzepicy jest test genetyczny, określający nieprawidłowe mutacje genów.

Mutacja czynnika V Leiden, która wykrywana jest w 60 proc. przypadków zakrzepicy – występuje u około 5 proc. Polaków. Jest ona jedną z głównych wrodzonych przyczyn zwiększonego ryzyka zmian zakrzepowo-zatorowych w organizmie. Osoba posiadająca mutację w jednej kopii genu (tzw. heterozygota) jest 10 razy częściej narażona na ryzyko zakrzepicy wrodzonej. Ryzyko zwiększa się 100-krotnie u osób posiadających mutację w obu kopiach genu (homozygot) oraz 110-krotnie u kobiet stosujących jednocześnie antykoncepcję hormonalną.

Główne przyczyny zakrzepicy

Sytuacjami i stanami, zwiększającymi ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej jest przede wszystkim antykoncepcja hormonalna. Innymi czynnikami są m.in.: dalekie podróże, urazy i operacje chirurgiczne, otyłość oraz palenie tytoniu. Osoby, u których powyższe czynniki występują, najczęściej nie mają świadomości istniejącego zagrożenia. Dopiero pojawienie się pierwszych, niepokojących objawów sprawia, że dowiadują się o zachorowaniu na zakrzepicę.

Jedną z głównych przyczyn choroby jest nadkrzepliwość wrodzona.  Najczęstszymi objawami zakrzepicy są: obrzęk nogi, zaczerwienienie skóry oraz ból nasilający się podczas chodzenia i ustępujący przy unieruchomieniu kończyny. Wielu powikłań można uniknąć, jeśli przed rozpoczęciem stosowania antykoncepcji hormonalnej zostanie przeprowadzona właściwa profilaktyka pozwalająca zmniejszyć lub zapobiec zagrożeniu powstania zakrzepicy. Jedyną możliwością jest wykonanie badania uwarunkowań genetycznych.

– Badanie genów zalecane jest kobietom stosującym lub zamierzającym stosować antykoncepcję hormonalną lub hormonalną terapię zastępczą – informuje Tomasz Karmowski ze Zdrowegeny.pl, platformy, która oferuje testy na zakrzepicę. Badania można zamówić w internecie i wykonać je w domu  – dodaje Karmowski.

Geny a działanie leków hormonalnych

Szacuje się, że 20-30 proc. przypadków choroby zakrzepowo-zatorowej związanych jest z występowaniem genetycznej predyspozycji do jej rozwoju. Stosowanie środków antykoncepcyjnych zwiększa ryzyko wystąpienia zakrzepicy żylnej od 3 do 6 razy, a u kobiet po 35. roku życia pojawia się dodatkowe ryzyko wystąpienia zakrzepicy tętniczej. Ponadto, przyjmowanie tabletek może mieć wpływ na późniejsze powstanie zakrzepicy podczas ciąży. W 50 proc. przypadków, choroba przebiega bezobjawowo. Testy genetyczne są jedynym badaniem profilaktycznym, które może ostrzec przed ryzykiem. Każda kobieta, decydując się na antykoncepcję hormonalną powinna wykonać badania genetyczne określające ryzyko zachorowania  – podsumowuje Karmowski.